Анне - пирĕн телей
(литературăпа музыка композицийĕ).
Шкулсенче тĕрлĕрен уявсем иртересси йăлана кĕнĕ. Вĕсене кашни çын хăйне евĕрлĕ йĕркелеме пултарать.Хамăр сценарие эпир 8-9-мĕш классемпе ирттерме пăхнă.
Уява хатĕрленме малтанах тытăнмалла: ертсе пыракансене, хутшăнакансене палăртмалла, литературăпа музыка композицийĕн текстне ачасене пайласа памалла. Уяв умĕн кашни класрах калаçусем йĕркелесен аван. Шкулти курăмлă вырăна мероприятии пуласси çинчен пĕлтерÿ çакмалла.
Пирĕн шкулта кашни çулах аннесене халалланă стена хаçачĕсен конкурсне йĕркелеççĕ. Унта пурте хаваспах хутшăнаççĕ.
Уяв иртекен зала ятарласа илемлетнĕ.Сцена çинче плакат: «Анне – ăшă кулă! Анне – çутă тĕнче! Анне – пирĕн телей!». Композицире Г.Маркиянов, А.Никитин, Н.Григорьев, Ю.Шепилов, Е.Федоров композиторсем А.Гордеев, Р.Сарпи, В.Урдаш, З.Михайлова, П.Çăлкуç сăввисем тăрăх çырнă юрă-кĕвĕпе усă курнă.
Аннесене хисеплемелли çинчен аса илтересси, вĕсене юратма, упрама вĕрентесси, вĕренекенсен пултаруллăхне тĕрлĕ енлĕ аталантарасси – литературăпа музыка композицийĕн тĕп тĕллевĕ.
Залра «Анне сăнарĕ» юрă янăрать. (Сăвви А.Гордеевăн, Кĕвви Г.Маркияновăн). Сцена çинче ертсе пыракансем тухаççĕ. Вĕсем ятарласа çĕленĕ чăваш тумне тăхăннă.
1-мĕш ертсе пыракан: Ырă кун пултăр, хисеплĕ юлташсем!
2-мĕш ертсе пыракан: Ырă кун. Мартăн 8-мĕшĕ – хĕрарăмсен уявĕ. Ирĕк парсамăр
сире çак çурхи уяв ячĕпе саламлама. Аннесен кунĕ ячĕпе
пурне те хаваслă кулă, ырă кăмăл, пысăк телей тата юрату
сунатпăр.
1-мĕш ертсе пыракан: Анне… Кашни çыншăн мĕн тери хаклă çын! Анне вăл- чи
хитри, чи илемли, чи çепĕççи, чи маттури тĕнчере.
2-мĕш ертсе пыракан: Анне… Çак тăватă сас паллире ырă та лайăх туйăм пытанса
тăрать. Мĕн чухлĕ юрă, сăвă, калав хывнă-çырнă аннесем
çинчен.
1-мĕш вулакан: Савăнса кĕтсе илетпĕр
Аннесен уяв кунне.
Пирĕнтен илсемĕр тетпĕр
Парнине те саламне.
(Н.Ытарай.)
2-мĕш вулакан: Аттем-аннем, сире телей сунатăп!
Çуратнăшăн, ÿстернĕшĕн – тавах!
Аттем – аннем, эсир ман ик çунатăм…
Ялан асра тăван кил-шур йăва.
(Р.Сарпи).
3-мĕш вулакан: Çут çăлтăр витĕр курăнаççĕ
Эпир çÿрес çулсем-йĕрсем.
Пире чун варринче усраççĕ
Асран кайми аннемĕрсем.
(Ю.Сементер).
4-мĕш вулакан: «Ачам, çынна сума сусан,
Эс пархатар, хисеп куран,»-
Анне манна çапла ялан
Хулен лăпкатчĕ çурăмран.
(В.Давыдов-Анатри).
5-мĕш вулакан: Тăван аннене суйламаççĕ
Суйлас пулсан та ăна,
Эп илĕттĕмччĕ суйласа,
Тăван аннеçĕм, сана!
(Р.Сарпи).
Юрă «Аннеçĕм» (Сăвви Раиса Сарпин, кĕвви Анатолий Никитинăн).
1. Чун тăвăнса, кÿтсе çитсессĕн,
Эп васкатăп, анне, сан патна.
Çут тĕнчере эсĕ маншăн чи хакли,
Хăват парса тăратăн манна.
Хушса юрламалли:
Аннеçĕм, эсĕ маншăн чи хакли.
Аннеçĕм, эсĕ маншăн чун ăшши.
2. Чĕрÿ çине пуçа хуратăп,
Эп йĕретĕп чунăм каниччен.
Аллусемпе эсĕ ăшшăн ачашлан,
Хăяймастăн ыйтма ман çинчен.
Хушса юрламалли.
3. Эс манна çуратнă пурăнма,
Телейпеле савăнăç курма.
Эс пилленĕ таса, çут хаваслăха
Манн упрасчĕ ĕмĕр-ĕмĕре.
Хушса юрламалли.
1-мĕш ертсе пыракан: «Анне! Çак ят чи çывăх, чи чаплă çĕр çинче. Пурăнать вăл
ĕмĕр сывă кашни çын чĕринче,» - çапла çырнă А.Воробьев
поэт. Чăнах та, кам-ха манĕ тăван амăшне? Никам та мар,
вăл-çке пире ачашласа ÿстернĕ, ăс панă.
2-мĕш ертсе пыракан: Аннеçĕм! Мĕнле телей пирĕншĕн тĕнчере эсĕ пурри.Сансăр
хĕвел те ăшăтмасть, уйăх та çутатмасть, чечек те çеçке
çурмасть.
6-мĕш вулакан: Çуркуннепе анне сăнарĕ
Мана пĕр евĕр туйăнать.
Теллей сунса, аннемĕр мар-и
Çурхи кун пек пире лăпкать.
Çут хĕвелпе анне сăнарĕ
Мана пĕр евĕр туйăнать.
Ытарайми аннемĕр мар-и
Пире вăй – хал парса тăрать.
Çĕр – шывпала анне сăнарĕ
Мана пĕр евĕр туйăнать.
Çĕр – шывăмăр пек аннемĕр мар-и
Пире вăй –хал парса тăрать.
(П.Афанасьев).
7-мĕш вулакан: Атте-анне юратнă пек
Пире никам та юратман.
Атте-анне юратнипе
Эпир наста та хур курман.
(В.Урташ).
1-мĕш ушкăн: Анне – ăшă хĕвел!
2-мĕш ушкăн: Анне - çутă тĕнче!
Пурте: Анне – пирĕн телей!
«Тавах, аннем» юрă янăрать(сăвви В.Урдашăн, кĕвви Н.Григорьевăн).
1. Тавах, аннем, çуратнăшăн,
Юрла-юрла сиктернĕшĕн,
Лăпканăшăн, юратнăшăн,
Чĕкеç чĕлхи пилленĕшĕн.
2. Тавах, аннем, çуратнăшăн,
Ятла-ятла вĕрентнĕшĕн,
Ятланăшăн, юратнăшăн,
Шăпчăк юрри пилленĕшĕн.
3. Тавах, аннем, çуратнăшăн,
Салху чухне хĕрхеннĕшĕн,
Хĕрхеннĕшĕн, юратнăшăн,
Чечек сăнне пилленĕшĕн.
4. Тавах, аннем, çуратнăшăн,
Мăшăр çунат ÿстернĕшĕн,
Ўстернĕшĕн, юратнăшăн,
Сÿнми телей пилленĕшĕн.
1-мĕш ертсе пыракан: Пирĕн аннесем тĕрлĕ вырăнта ĕçлеççĕ. Вĕсем –учительсем ,
колхозниксем , инженерсем , врачсем, рабочисем.
2-мĕш ертсе пыракан: Ĕмĕр-ĕмĕр парăмра эпир аннесен умĕнче. Вăрçă çулăмĕ витĕр
çĕнтерÿпе тухнă вĕсем. Тылра ырми-канми ĕçленĕ.
1-мĕш вулакан: Тăван анне, эс мар-и маншăн
Çÿреттĕн шăппăн ирхине.
Хăвпа пĕрле питех хавассăн
Илсе тухаттăн ĕç патне.
(С. Ильин).
2-мĕш вулакан: Юратнă аннесен мĕн чухлĕ юхнă
Куçĕсенчен вĕри куççÿль,
Çапах та çирĕпленнĕ, тÿснĕ, чăтнă,
Тÿсеймĕ ун чухлех нимле вутчуль.
(В. Тимаков).
3-мĕш вулакан: Ун пек хисеплĕ, ырă ят
Пулман та, пулмĕ тĕнчере.
Вăл маншăн тăванран тăван,
Ялан вăл манăн чĕрере.
(А.Каттай).
5-мĕш вулакан: Аннем чĕри тапать манн кăкăрта,
Тасалăхĕ ун-ăшă кăмăлта,
Эп саврăм унпала этемлĕхе,-
Мухтав сана, анне, ĕмĕрлĕхе!
(Энтип Ваççи).
6-мĕш вулакан: Чи хакли кам тĕнчере?
Пурте: Вăл - анне!
7-мĕш вулакан: Вăл упранĕ чĕрере
Пурте: Ĕмĕрех.
Юрă«Пурнăç лайăх аннесем пулсан»
(Сăвви Зинаида Михайлован, кĕвви Юрий Шепиловăн).
Хаклăран та хаклă эс, аннеçĕм,
Халĕ эп инçе-инçе санран.
Тунсăхлать, çунать вĕри чĕремçĕм,
Куçа-куçăн тĕл пуласчĕ ман.
Юнашар ялан манпа тăратăн,
Куç умнее тухать йăваш куллу.
Ырлăх-сывлăх та телей сунатăн,
Асăмрах тăрать сан çут сăну.
Çырупа çеç çыхăну тытатăп –
Çепĕç сăмахсем чĕре туллии.
Пурнăçра хăват парса тăратăн –
Нимĕн те шел мар хĕрÿ валли.
Тусăмсем! Ах мĕн сире калатăп:
Аннĕре ан манăр нихăçан.
Юратма та упрпма ыйтатăп:
Пурнăç лайăх аннесем пулсан!
1-мĕш ертсе пыракан: Анне… Чи ăшă сăмахсем те, чи хаклă парнесем те çителĕксĕр
пулĕç сана тав тума. Хăвăн вырăнта ÿтлентерсе кун çути
кăтартнăшăн, чунна парса ÿстернĕшĕн ачусем сан умра ĕмĕр-ĕмĕр
парăмра.
2-мĕш ертсе пыракан: Анне вăл – пирĕн телей. Аннесĕр çын мĕнле пуян пулсан та,
телейсĕр пулаймасть.Унăн ырă сăмахĕсене, ĕçĕсене, вĕрентĕвĕсене
эпир нихăçан та манас çук.
1-мĕш вулакан: Атте те пур ман, йăмăк та, аппа та,
Телейлĕ эп тăванăмсем пур чух.
Пурне те пĕчĕк чĕремре усратăп,
Санран хакли, аннем, никам та çук.
(Н.Сандров).
6-мĕш вулакан: Анне алли ĕçчен те ырă,
Ачаш та, ăшă та çемçе.
Анне алли ÿстернĕ тырă,
Пире вĕрентнĕ пур ĕçе.
(А.Савельев-Сас).
7-мĕш вулакан: Юрататăп анне куллине,
Ăшшăн-ăшшăн куçран пăхнине.
Ыр сăмах, пил парса суннине,
Тĕнчере чи хитри – манн анне.
(В.Круглов).
8-мĕш вулакан: Мăнуксем паян хавассăн
Выляççĕ сан чĕрçи çинче.
Эс ху малашлăхна курасшăн
Вĕсен хитре куллисенче.
(а.Савельев-Сас).
1-мĕш ертсе пыракан: Ĕмĕр пурăн эсĕ, аннеçĕм! Эсĕ манн çумра пулсассăн, манна
юратсассăн, телей сунатăн пулсассăн-эпĕ телейлĕ!
2-мĕш ертсе пыракан: Упрар аннесене, ачасем! Вĕсенче пирĕн малашлăх, ытарайми
илемлĕ кун-çул! Анне пурри пирĕншĕн- телей.
1-мĕш вулакан: Çăлтăр пек çутă çыннăм- анне,
Çук санран лайăххи тĕнчере.
Сывлăм пек таса чун хавалне
Пурнăçра парнелетĕн пире.
(В. Давыдов- Анатри).
2-мĕш вулакан: Хĕвел пек хĕрÿ çыннăм - анне,
Çук санран çывăххи тĕнчере.
Эс кÿретĕн кил-çурт илемне,
Юратса ÿстеретĕн пире.
(В. Давыдов- Анатри).
1-мĕш ушкăн: Ах, аннеçĕм – анне,
Пĕртен – пĕр эс, анне.
2-мĕш ушкăн: Яланах эс çĕклен чĕрене,
Тайма пуçăм сана.
Пурте: Тавах, çуратнă аннемĕр, юратнă анне!
«Аннеçĕм, ытарайми хĕвелĕм» юрă янăрать.
(Сăвви Петĕр Çăлкуçăн, кĕвви Евгений Федоровăн).
1. Аннеçĕм, ытарайми хĕвелĕм,
Кун-çул пиллерĕн эс мана.
Санпа чухне çеç эп телейлĕ,
Телейлĕ эс пуртан кăна.
2. Кунсем пĕр чарăнми иртеççĕ,
Кĕскетнĕçемĕн ĕмĕре,
Аннеçĕм, кăмăллă аннеçĕм,
Ялан, ялан эс чĕрере.
3. Таçти инçе çĕре çитсен те
Туйса тăратăн ăшшуна,
«Тайма пуçах сана, - теетĕн
Ăс панăшăн куллен мана.»
4. Аннеçĕм, йăл кулан хĕвелĕм,
Пиллерĕн эс мана кун-çул,
Эс пуррипе çеç эп телейлĕ,
Эс çук пулсан телей те çук.